Narcyzm w rodzinie

NARCYZM w rodzinie.

Badania kliniczne oraz doświadczenie dowodzą, że dorosłe dzieci narcystycznych rodziców mają problemy w nawiązaniu relacji, ponieważ żyją w przeświadczeniu, że są wyjątkowe lecz jednocześnie niewystarczająco dobre.

“Dorosły wychowany w narcystycznej rodzinie jest wypełniony niewypowiedzianym gniewem, czuje się jak wydrążony, niewystarczająco dobry i w jakimś aspekcie ułomny, cierpi na okresowe napady lęku i depresji.” – Pressman i Pressman , Rodzina narcystyczna.

W narcystycznym systemie rodzinnym jest głęboko ukrywany ból oraz istnieje niewypowiedziany zbiór zasad. Dzieci uczą się żyć z tymi zasadami, lecz nigdy nie przestają czuć się zdezorientowane i zranione. Dla zasady blokują się emocjonalnie przed swoimi rodzicami. Niewypowiedziane zasady, przesuwane granice są codziennym narzędziem w rękach narcystycznych rodziców.

Narcyzm w rodzinie – cechy dysfunkcjonalnego narcyzmu w rodzinnym systemie międzypokoleniowym.

Tajemnica. “Nie mów nikomu, udawaj! wszystko jest w porządku. Przestań wyolbrzymiać.”

Tajemnicą rodziny jest fakt, że narcystyczni rodzice nie zaspokajają potrzeb emocjonalnych swoich dzieci. Ewentualnie dostarczają negatywnych emocji przez porównania, poniżanie, deprecjonowanie dziecka i jego potrzeb. To jest „norma” panująca w narcystycznej rodzinie.

Maska. “Jesteśmy lepsi, nie mamy problemów, osiągamy sukcesy.”

Narcystyczna rodzina chroni się przed światem „nakładając maskę”. Ich życie to stała autoprezentacja przed sąsiadami, znajomymi, rodziną. “Co pomyślą sąsiedzi?”; “Co by krewni powiedzieli?”. Starają się pełną piersią prezentować wysokie poczucie własnej wartości, czasem czytają poradniki z autoprezentacji, uczestniczą aktywnie w szkoleniach coachingowych lecz w rzeczywistości są to osoby zlęknione, czują się często niekompetentne, puste i bezwartościowe. Stale muszą czegoś dowodzić i coś udowodnić komuś. Aby lepiej się poczuć rozkładają swój „pawi ogon”, w którym zamiast piór są marne implanty. W odczuciu narcystycznych rodziców, muszą się stale kontrolować, sytuację i otoczenie, aby prawda o nich samych nigdy nie wyszła na jaw. Pasmo sukcesów rzeczywistych bądź wyimaginowanych jest im potrzebne by zaistnieć i móc coś sobą zaprezentować.

Negowanie. “Nie jesteś wystarczająco dobry”; “Nie porównuj się ze mną”; “Jesteś ceniony za to, co robisz, a nie za to, jaki jesteś”.

Dzieci wychowane w systemie rodziny narcystycznej w krótkim czasie zinternalizują te treści, zazwyczaj dalsze lata to proces dorównywania: kolegom, rodzeństwu, niespełnionym ambicjom narcystycznych rodziców. Brak sukcesów w życiu takiego dziecka łączy się z brakiem akceptacji ze strony rodzica. Pośrednio koduje informację „będę kochany/a, szanowany/a jeśli będę odnosił/a sukcesy-spełniał oczekiwania rodziców”. Proces dorastania w rodzinie narcystycznej przypomina taniec na ostrzu noża – „jeśli uda się, to nawet nie zostanę zraniony”. W przeciwnym wypadku czuje, że nic nie jest warte w oczach narcystycznego rodzica, który sukcesy/osiągnięcia własnego dziecka uważa za swoje.

Narcyzm w rodzinie zaburza hierarchię.

W prawidłowo funkcjonujących rodzinach, istnieje silna określona rola rodziców. To rodzice nadają kierunek w życiu rodzinnym i uczą miłości, szacunku, udzielają wskazówek dzieciom i jak słońce kierują promienie w dół – do dzieci. W narcystycznych rodzinach, taka hierarchia nie istnieje. Dzieci są tam po to, by służyć zaspokajaniu potrzeb rodziców aby mogli realizować własne cele.

Brak empatii.

Narcystyczny rodzic nie ma umiejętności aby emocjonalnie dostroić się do swoich dzieci. Nie potrafią wczuć się w położenie dziecka i okazać empatii lub bezwarunkowej miłości. Rodzic narcystyczny jest zazwyczaj krytyczny i skłonny do krytycznych osądów.

Brak dobrej komunikacji.

Najpopularniejszym środkiem komunikacji w narcystycznych rodzinach jest triangulacja. Informacje nie są przekazywane bezpośrednio. Mówi się, przez jedną z osób o innych osobach, w nadziei, że informacja będzie wracać do drugiej strony. Członkowie rodziny mówią o sobie do innych członków rodziny, ale nie zamierzają ze sobą bezpośrednio rozmawiać. Taka postawa stwarza bierno-agresywne zachowania, napięcie i nieufność. Gdy z jakiego powodu zaistnieje bezpośrednia komunikacja to jest często w postaci gniewu lub języka nienawiści.

Niejasne granice.

Istnieje płynność granic w narcystycznej rodzinie. Uczucia dzieci nie są uważane za istotne. Często odczytywane są prywatne pamiętniki, podsłuchiwane rozmowy prywatne, naruszane granice fizyczne oraz psychiczne. Dysfunkcjonalny rodzic w narcystycznym systemie rodzinnym nie uznaje prawa do prywatności swoich dzieci, ponieważ jest to prawo rodzinnej historii lub tajemnicy rodzinnej.

Narcyz i jego orbita.

Jeśli tylko jeden z rodziców jest narcystyczny, to drugi aby utrzymać związek jest zmuszony funkcjonować wokół narcyza jak na orbicie. Ten drugi rodzic, mógłby zaoferować dzieciom właściwe relacje rodzicielskie, lecz jest skupiony na zaspokajaniu potrzeb narcystycznego małżonka, utrzymaniu dotychczasowego systemu rodzinnego pozostawiając potrzeby dzieci niezaspokojone. Jaki związek te dzieci stworzą w swoim dorosłym życiu?

Rywalizacja w rodzeństwie. „ a twój brat/siostra dostaje lepsze oceny”.

W zdrowych rodzinach, zachęca się dzieci do miłości, bliskości i buduje zaufanie oraz wzajemne wsparcie. W narcystycznych rodzinach, rodzeństwo jest porównywane, nastawiane przeciw sobie i konkuruje ze sobą – zazwyczaj w dorosłym żuciu konkurują swoimi dziećmi. Istnieje stała niepisana zasada „kto robi lepiej” ten wygrywa. Narcystyczny rodzic może preferować i postrzegać jedno dziecko jako “złote dziecko”, a drugie traktować jak kozła ofiarnego. Rodzeństwo w narcystycznych rodzinach rzadko dorasta emocjonalnie i potrafi odbudować uczucie. Ten problem w nawiązywaniu relacji międzyludzkich towarzyszy również w innych sferach – w życiu zawodowym, towarzyskim.

Uczucia i emocje.

Uczucia są tematem tabu, negowane i nie omawiane. Dzieci nie uczy się panować nad swoimi emocjami i przetwarzać ich w adekwatny sposób – radzić sobie. Takie dzieci uczą się, że należy tłumić emocje, zakłamywać je i myśleć kategoriami „moje uczucia nie mają znaczenia ”;”to co myślę nie jest dla nikogo ważne”. Narcystyczni rodzice sami mają problem w kontakcie z własnymi uczuciami i emocjami, dlatego dokonują projekcji na innych. Powoduje to brak odpowiedzialności i uczciwości, nie wspominając o innych zaburzeniach psychicznych.

Zaburzenia.

Analizując zachowania i ich konsekwencje w narcystycznych rodzinach można mówić o ukrytej formie zaburzeń. Dla wielu osób takie zachowania są normą w domach z przemocą i uzależnieniem i wydają się zazwyczaj oczywiste. Jest to stereotypowe postrzeganie zaburzeń w relacjach rodzinnych. Istnieje wiele „porządnych” rodzin, w których nadużycia emocjonalne i psychologiczne, a także niedbałe rodzicielstwo są praktykowane. Dramat pojawia się, gdy dziecko nie radzi sobie emocjonalnie z postawą narcystycznych rodziców i zaczyna odreagowywać frustrację przez samookaleczenia, ucieczki z domu, izolację czy używki. Lecz to już jest wierzchołek góry lodowej, która latami przybierała na masie. Paradoksalnie ten dramat może być początkiem zmian w życiu rodziny, zmian na dobre na skutek pracy psychologicznej terapii.

https://www.facebook.com/DrKarylMcBride?fref=pb&hc_location=profile_browser

http://www.willieverbegoodenough.com/

http://www.filmweb.pl/film/%C5%9Aniadanie+mistrz%C3%B3w-1999-604#

mgr Joanna Kozieł

Gabinet Psychologiczny i Mediacji Rodzinnych

Rynek 38/4; 59-220 Legnica